Ewolucja człowieka czyli dziecinna małpa

Jest to dobre miejsce aby przedstawić Czytelnikowi ciekawe biologiczne zjawisko zwane neotenią. Jest to wydłużenie okresu rozwoju somatycznego, które objawia się obecnością wczesnych etapów rozwoju osobniczego przez długą część życia osobnika, często z pominięciem etapów dalszych i wydłużeniem całkowitego czasu życia. Zarówno spłaszczona twarz jak i zredukowane owłosienie czy zwiększony stosunek obj. mózgu / obj.ciała to cechy neoteniczne, czyli charakterystyczne dla ich osobników młodocianych małp. Człowiek jednak utrzymuje je przez całe życie. Żyje zresztą 3 razy dłużej niż powinien. Skąd to wiemy ? Fizjolodzy zwierząt odkryli prawidłowość, z której wynika, że im większy jest ssak tym dłużej żyje. Można powiedzieć, że wolniej się spala (rozdz. Wielcy spalają się wolniej poniżej). Nie jest to co prawda zgodne z poglądami młodych romantyków, według których wielcy „spalają się” najszybciej, ale powróćmy jednak do owej prawidłowości. Okazuje się ona być ścisła i mówi, że logarytm czasu życia ssaka jest liniową funkcją logarytmu masy jego ciała. Przedstawia się ona następująco:

log czasu życia (lata) = log 11,8 + 0,2 log masy ciała (kg)

Mamy więc tu do czynienia z liniową funkcją rosnącą. Oczywiście skala na wykresie musi być logarytmiczna.

Gdyby człowiek nie był wyjątkiem od tej reguły - żyłby najwyżej 25 lat. Odkryto jednak fakt, że czas życia osobnika jest ściśle skorelowany z objętością mózgu. Jako, że mózg człowieka jest 3x za duży, niż wynika z średniej dla zwierzęcia o zbliżonej masie, to i długość jego życia jest 3x większa. Postulowano nawet istnienie substancji o działaniu naprawczym, produkowanej przez mózg. Byłby to więc poszukiwany od dawna cudowny eliksir młodości. Przeciwnik hipotezy o tej cudownej substancji - Calder zauważył bardzo istotny fakt: ścisła korelacja między zjawiskami nie implikuje związku przyczynowego między nimi. Kwestia istnienia cudownej substancji produkowanej przez mózg pozostaje więc nadal nierozwiązana.

Niemniej jednak, duża głowa, nadmiernie rozwinięta w stosunku do reszty ciała, wskazuje na to, że błyskotliwe myślenie zostało okupione bólami porodowymi.
W ciągu pierwszych trzech lat po porodzie, szybkość wzrostu dużej głowy równa jest szybkości wzrostu ciała. Ciało więc nadal pozostaje w tyle w stosunku do niej.
Wzrost ten opisywany jest wzorem:

dł.głowy / dł.tułowia = stała (wzrost izometryczny)

Po trzecim roku życia, wzrost ciała staje się szybszy, więc z wiekiem głowa staje się coraz mniejsza. W tym przypadku wzór ma postać:

dł.głowy / dł.tułowia = stała x dł.tułowia^(- 2/3) (wzrost allometryczny)

Neotenia u człowieka przejawia się również w zachowaniu. To trwająca wręcz przez całe życie ciekawość świata, chęć do gier, zabaw i eksploracji. Fenotyp neoteniczny, zaznaczony szczególnie silnie u dzieci, znosi agresję osobników dorosłych i powoduje, że w grupie doskonale wiadomo, kto jest nauczycielem, a kto się dopiero i wciąż uczy i wymaga opieki.

Na przedłużony okres zabaw i zdobywania doświadczeń można sobie jednak pozwolić w środowisku, które jest bezpieczne, które nie wymaga od organizmu szybkiego wydoroślenia i działania „na serio”. Co było takim przyjaznym środowiskiem dla ludzkich dzieciaków? Rojąca się od drapieżników sawanna?

Z pewnością nie! Z pewnością byli to rodzice i współpracująca ze sobą grupa, do której oni należeli. Skąd jednak tak silne więzi grupowe ? Pojawiają się one wtedy, gdy pojedynczy osobnik nie byłby w stanie poradzić sobie z przeciwnościami środowiska. Musi zatem współpracować. Uzyskanie pokarmu musiało być dla pojedynczego, wątłego hominida zadaniem nie do wykonania. Nie równał się on pod względem siły i „oręża” z drapieżnikami z sawanny. Mógł liczyć na świeżą padlinę, którą trzeba było jak najszybciej zlokalizować i zdobyć. We współpracy z innymi członkami społeczności możliwa była obrona uzyskanego pokarmu i samego siebie przed drapieżnikami i padlinożercami.

Na przedstawionym poniżej rysunku 3 widnieje schemat, który autor ułożył, i w który w związku z tym wierzy. Nie jest to więc na pewno prawda ostateczna, bo tej nie możemy być pewni przy odtwarzaniu zjawisk ewolucyjnych.