Ewolucja gatunków i człowiek

Kolejne gatunki w linii człowiekowatych

Uczeni zaklasyfikowali wszystkie odkryte istoty do kilku grup taksonomicznych. Poczynając od najstarszego układają się one w następującym porządku:

Australopithecus
Homo habilis
Homo erectus
Homo sapiens neandertalensis
Homo sapiens sapiens (człowiek współczesny)

Australopitek. Pojawił się w Afryce jakieś 4 miliony lat temu i zszedł z areny dziejów około 750 tys. lat temu. Zwierzęta te, prezentujące już pewne cechy homoidalne, chodziły w pozycji pionowej, jakkolwiek daleko im do wyprostowanej postawy dzisiejszego człowieka. Nie osiągnęły w pełni postawy dwunożnej; poruszały się jak dzisiejsze duże małpy afrykańskie, przyjmując od czasu do czasu pozycję wyprostowaną. Znane są różne gatunki australopiteków.

Homo habilis. Tą nazwą L.S.B. Leaky, Ph.V. Tobias i J.R. Napier ochrzcili istotę, której szczątki kostne odkopano w wąwozie Oldoway w Tanzanii. Dla części antropologów jest bardzo prawdopodobne, że nie chodzi tu o odrębny gatunek z rodzaju Homo, ale o bardziej rozwinięty gatunek australopiteka; bardziej ich zdaniem pasowałaby do niego nazwa Australopithecus habilis.

Jego rozwój zaczął się około 2 milionów lat temu i trwał blisko milion lat. Obok kości odnajdywano proste narzędzia z kamienia: pięściaki, otoczaki. Na przestrzeni tysięcy pokoleń Homo habilis nauczył się je odtwarzać w miarę wiernie, tak jak ptaki budują swe gniazda zawsze w ten sam sposób, tyle że znacznie trudniej jest zbudować gniazdo, niż wyprodukować pięściaki.

Homo erectus (Człowiek wyprostowany). Jak się wydaje umiał przyjmować postawę wyprostowaną i tak chodzić – stąd nazwa grupy. Żył od 1,6 mln. lat p.n.e do 200 tys., a nawet 100 tys. lat p.n.e. Skalne warstwy, z których wydobyto szczątki Homo erectusa zawierają także prymitywne narzędzia kamienne oraz ślady wykorzystania ognia. Objętość czaszki osiąga rozmiar pośredni pomiędzy tym, jaki prezentują współczesne wielkie małpy i ludzie.

Homo sapiens neandertalensis. Typ klasyczny istniał od około 100 tys. do 40 tys. lat p.n.e. Niektórzy antropolodzy umieszczają pewne formy neandertaloidalne, o cechach bardziej prymitywnych, w okresie od 100 000 do 200 000 lat temu. Neandertalczyk był potężnie zbudowany, chodził w pozycji wyprostowanej. Pod względem wielkości mózgu przewyższał nawet średnią współczesnego człowieka. Różnił się od nas pod względem budowy kości ramion i nóg, a zwłaszcza w kształcie części twarzowej i mózgowej czaszki, jakkolwiek pewne cechy neandertalskie przetrwały w złagodzonej formie w niektórych współczesnych rasach ludzkich.

Szczątki neandertalczyka znajdowano w połączeniu ze śladami kultury mustierskiej, która definiowana jest na podstawie zaawansowanej technologii wyrabiania narzędzi kamiennych. Neandertalczycy umieli posługiwać się ogniem; wzniecali go i wykorzystywali, nawet do oświetlania jaskiń. Nie ulega wątpliwości, że neandertalczycy chowali swych zmarłych; nieraz towarzyszyły im dary wotywne, co wskazywałoby na jakąś formę wiary w życie pozagrobowe.