Każdy uczony rozszyfrowuje zamysł Boga

KAI: Został Ksiądz Profesor laureatem Nagrody Templetona, jedną z najbardziej prestiżowych i najwyżej na świecie dotowanych nagród dla uczonego, w wysokości ok. 1,6 miliona dolarów, nazywanej też „teologicznym Noblem”. Czym jest dla Księdza ta nagroda?

Ks. prof. Michał Heller: Trudno jest odpowiedzieć na takie pytanie. Najprościej byłoby powiedzieć: Jest po prostu nagrodą. Gorzej jakbyśmy się zastanawiali, za co? Jak głosi uzasadnienie przyznania nagrody otrzymałem ją za całokształt mojej działalności dotyczącej relacji między religią, teologią a naukami, tak pod kątem teoretycznym, jak i ogólnej działalności.

Na co przeznaczy Ksiądz Profesor tak pokaźną sumę pieniędzy?

- To nie jest żadna tajemnica. Całą Nagrodę Fundacji Templetona przeznaczam na Centrum Kopernika. Jest to bardzo ciekawa inicjatywa. Na razie istnieje nazwa: „Copernicus Center”. Kopernik był wielkim uczonym i do tego przedstawicielem Kościoła. Będzie to instytucja międzyuniwersytecka, za którą stoją: Uniwersytet Jagielloński i Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie. Centrum będzie zajmowało się relacjami nauki i religii jako dyscypliną akademicką. Przewidziane są studia podyplomowe i doktoranckie, które będą prowadziły poszczególne wydziały tych dwóch uczelni, a koordynować je będzie właśnie Centrum Kopernika. Do jego utworzenia z entuzjazmem odnieśli się rektor UJ oraz rektor PAT. Projekt zaaprobował także z wielkim uznaniem kard. Stanisław Dziwisz. Pieniądze z nagrody to za mało, ale dochodzą sygnały z samej Fundacji Tempeltona, że będzie ona gotowa wspierać nowopowstałą placówkę w Krakowie, tak jak to zrobiła w przypadku podobnych projektów na uniwersytetach w Cambrige i Oxfordzie.

Fundacja Templetona od lat wspiera inicjatywy dotyczące dialogu nauki i religii.

- Fundacja Templetona prowadzi pod tym kątem szeroką działalność. Sam sir John Templeton jest jednym z najbogatszych ludzi na świecie. Od początku pasjonował się zagadnieniami z pogranicza nauki i religii i to nie tylko w aspekcie teoretycznym. Rozpoczął filantropijną działalność w tym kierunku. Jedną z agend tej działalności jest przyznawanie corocznie właśnie tej nagrody. W 1973 r. pierwszą jej laureatką została Matka Teresa z Kalkuty. To świadczy także o charakterze tej nagrody, że nie chodzi tylko o teoretyczno-naukowe dokonania, ale wkład danej osoby na rzecz tego, aby ludzkość była lepsza. Fundacja prowadzi szeroką działalność, oprócz nagrody przyznaje w drodze konkursów granty dla uczonych i studentów. Co kilka lat fundacja zmienia priorytety. Ostatnio wspomaga najlepsze uniwersytety na świecie, aby prowadziły one działalność właśnie na polu relacji nauka i religia. Dotacje dostały m. in. Oxford, Cambrige. Z pomocy fundacji korzysta także kilka uniwersytetów papieskich w Rzymie.

Jedną z wspomaganych przez fundację instytucji jest International Society for Science and Theology (Międzynarodowe Stowarzyszenie Nauka i Religia). Czym ono się zajmuje?

- Kilkadziesiąt lat temu powstała nowa dyscyplina akademicka zajmująca się relacjami między teologią i naukami. Od tego czasu zajmuje się nią niemałe gremium ludzi. Wielu z nich jest laureatami Nagrody Templetona. Kilka lat temu powstała inicjatywa utworzenia akademii nauki i religii. Za miejsce jej założenia wybrano Wielką Brytanię i dlatego jej nazwa nie brzmi „akademia” lecz „stowarzyszenie”, gdyż zgodnie z tradycją nawiązuje ona do takich gremiów jak Royal Society of Science. Do International Society for Science and Theology należę od początku jego istnienia. Jedną z ostatnich inicjatyw stowarzyszenia było opublikowanie listu otwartego dotyczącego teorii ewolucji i inteligentnego projektu, w którym podkreśla się, że nie ma żadnej sprzeczności pomiędzy naukowo rozumianą teorią ewolucji a przekonaniami religijnymi. W prasie amerykańskiej tekst ten odbił się szerokim echem.