Atlas zwierząt biblijnych

Symbol pogan
ŚLEPOWRON
rodzina: czaplowate - Ardeidae
gr. nycticorax


Stałem się jak nycticorax na pustkowiach (Ps 101,7).



Termin nycticorax czterokrotnie występuje w Septuagincie, ale tłumaczy trzy odmienne hebrajskie słowa. Dwukrotnie pojawia się tam, gdzie w Biblii hebrajskiej został użyty rzeczownik oznaczający sowę ( Kpł 11,17; Ps 102,7 -kos), innym razem w miejsce ścierwnika (Pwt 14,17 - szalak), i wreszcie jest greckim odpowiednikiem kuropatwy (1 Sam 26,2 — qore). Nie moż-na zatem stwierdzić, że nycticorax to grecki odpowiednik jakiejś określonej hebrajskiej nazwy ptaka. Dopiero później, w średniowieczu, ten kontrowersyjny ptak stał się przedmiotem dyskusji i refleksji. W tekście Fizjologa nycti-corax został ukazany jako ptak nieczysty, bardziej kochający ciemności aniżeli światło.

W nowożytnej systematyce nycticorax to ślepowron, ptak o specyficznym upierzeniu i zakrzywionym dziobie. Jak większość czaplowatych wydaje chrapliwy lub kra-czący głos. Wylatując o zmierzchu na żer, odzywa się niskim „kwark”, trochę podobnym do głosu kruka, stąd jego nazwa „nocny kruk” (Corvus nycticorax).

Wśród pisarzy średniowiecznych opinie odnoszące się do symboliki tego ptaka były podzielone. Część postrzegała go jako symbol tych, którzy nie chcieli żyć w świetle prawdy. Inni zaś widzieli w nim Chrystusa, który w ciemnościach nocy szukał zagubionych i zanosił modły do Ojca w mroku Oliwnego Ogrodu. Odnosząc się do symboliki zbiorowej, wedle jednych komentatorów nycticorax oznaczał pogan pogrążonych w ciemnościach, a wedle innych lud nawrócony z judaizmu.

W poezji i literaturze obraz łabędzia stanowi nawiązanie do kobiecej nagości — nagości dozwolonej, bieli nieskalanej i niewinnej. Z racji związku z harfą i sakralnym wężem występuje w roli wierzchowca umarłych, ponieważ głównymi symbolami mistycznej podróży w zaświaty są łabędź i harfa. Coroczne wędrówki łabędzi na północne legowiska tłumaczono czasem jako przenoszenie zmarłych do północnej Krainy Błogosławionych.

W ikonografii średniowiecznej był ukazywany z rybą w dziobie. Jako atrybut łączony jest ze św. Hugonem z Lincoln.